ProZ.com translation contests »
2014 annual ProZ.com translation contest: "Celebrations" » English to Albanian » Entry by Alije Kllokoqi


Source text in English

Translation by Alije Kllokoqi (#17212)

Who cast that first fateful tomato that started the La Tomatina revolution? The reality is no one knows. Maybe it was an anti-Franco rebellion, or a carnival that got out of hand. According to the most popular version of the story, during the 1945 festival of Los Gigantes (a giant paper mâché puppet parade), locals were looking to stage a brawl to get some attention. They happened upon a vegetable cart nearby and started hurling ripe tomatoes. Innocent onlookers got involved until the scene escalated into a massive melee of flying fruit. The instigators had to repay the tomato vendors, but that didn't stop the recurrence of more tomato fights—and the birth of a new tradition.

Fearful of an unruly escalation, authorities enacted, relaxed, and then reinstated a series of bans in the 1950s. In 1951, locals who defied the law were imprisoned until public outcry called for their release. The most famous effrontery to the tomato bans happened in 1957 when proponents held a mock tomato funeral complete with a coffin and procession. After 1957, the local government decided to roll with the punches, set a few rules in place, and embraced the wacky tradition.

Though the tomatoes take center stage, a week of festivities lead up to the final showdown. It's a celebration of Buñol's patron saints, the Virgin Mary and St. Louis Bertrand, with street parades, music, and fireworks in joyous Spanish fashion. To build up your strength for the impending brawl, an epic paella is served on the eve of the battle, showcasing an iconic Valencian dish of rice, seafood, saffron, and olive oil.

Today, this unfettered festival has some measure of order. Organizers have gone so far as to cultivate a special variety of unpalatable tomatoes just for the annual event. Festivities kick off around 10 a.m. when participants race to grab a ham fixed atop a greasy pole. Onlookers hose the scramblers with water while singing and dancing in the streets. When the church bell strikes noon, trucks packed with tomatoes roll into town, while chants of "To-ma-te, to-ma-te!" reach a crescendo.

Then, with the firing of a water cannon, the main event begins. That's the green light for crushing and launching tomatoes in all-out attacks against fellow participants. Long distance tomato lobbers, point-blank assassins, and medium range hook shots. Whatever your technique, by the time it's over, you will look (and feel) quite different. Nearly an hour later, tomato-soaked bombers are left to play in a sea of squishy street salsa with little left resembling a tomato to be found. A second cannon shot signals the end of the battle.
Kush e hodhi në dorë të fatit atë domate të parë që nisi revolucionin La Tomatina? E vërteta është se askush nuk e di. Ndoshta ky ishte një rebelim anti-franko, ose një karnaval që doli nga dora. Sipas verzionit më të popullarizuar të tregimit, gjatë festivalit të Los Gjigantëve më 1945 (një letër gjigante parade kukull mâché), vendasit po shikonin të organizonin një përleshje për të marrur ca vëmendje. Ato ndodhën në një qerre perimesh dhe nisën t’i hedhnin domatet e pjekura. Spektatorët e pafajshëm u përfshinë derisa skena eskaloi në një përleshje masive të frutit fluturues. Nxitësit u desht të ripaguajnë shitësit e domateve, por ajo nuk e ndali përsëritjen e më shumë përleshjeve të domates – dhe lindja e një tradite të re.

Të frikësuar nga një eskalim i çrregullt, autoritetet nuk vepruan, pushuan e mandej rivendosën një varg ndalimesh në të ’50-tat. Më 1951, vendasit të cilët kundërshtuan ligjin ishin të burgosur derisa protesta publike kërkoi lirimin e tyre. Paturpësia më e famshme për ndalimet e domates ndodhi më 1957 kur ithtarët mbajtën një funeral të rremë të domates krejt me arkivol e kortezh. Pas 1957, qeveria lokale vendosi të dredhet me grushtat, vendosi ca rregulla në vend dhe zgjodhi traditën e krisur.

Megjithëse domatet zënë qendrën e skenës, një javë e festimeve çojnë kah shkëmbimi final i mendimeve. Është një kremtim i të shenjtëve padronë të Brunolit, Marisë së Virgjër dhe të shenjtit Louis Bertrand me paradë rrugësh , muzikë e fishekzjarre në stilin gazmor spanjoll. Të shtosh forcën tënde për grindjen e pashmangshme, një paellë epike servohet në prag të betejës duke treguar një ushqim ikonik valencian të orizit, ushqim deti dhe vaj ulliri.

Sot, ky festival i papenguar ka disa masa të rendit. Organizuesit kanë shkuar aq larg sa edhe të kultivojnë një shumëllojshmëri të veçantë të domateve të pashijshme veç sa për ngjarjen vjetore. Festimet vënë topin në lojë rreth 10 p.d kur pjesëmarrësit garojnë të rrëmbejnë një kofshë derri të vënë në një shtizë me yndyrë. Shikuesit lagin çorapet me ujë derisa këndojnë e vallëzojnë në rrugë. Kur këmbana e kishës bie në mesditë, kamionët e paketuar me domate vërtiten për në qytet, derisa psalmet “Do-ma-te, do-ma-te”! arrijnë kulmin.

Pastaj, me qitjen e topit të ujit, ngjarja kryesore fillon. Kjo është drita e gjelbër për shkatërrimin dhe lëshimin e domateve në sulmet gjithëpërfshirëse kundër pjesëmarrësve miq. Lobuesit e largët të domates, cekin vrasësit bosh dhe gjiuatjet e fiksueshme të rangut të mesëm. Cilado teknikë e juaj, në kohën kur kryhet, ti do të shikosh (dhe ndjehesh) krejt ndryshe. Pothuaj një orë më vonë, bombarduesit e domateve të thithura lihen të luajnë në një det të salsës të rrugës pllaqurisëse me pak mbetje që i ngjan domates për t’u gjetur. Një gjuajtje e topit të dytë jep sinjal për fundin e betejës.


Discuss this entry